Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Theo kế hoạch, dự án Luật
sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ sẽ được trình Quốc hội xem xét và thông
qua tại kỳ họp thứ 10 vào cuối năm nay.
Từ
bảo hộ sang thương mại hóa
Điểm mới của dự luật lần
này là không chỉ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, mà còn hướng tới biến kết quả
nghiên cứu thành tài sản có thể định giá, mua bán, giao dịch. Nhà nước sẽ hỗ trợ
khâu định giá, khai thác, quản lý và cả cơ chế chuyển giao để thúc đẩy đổi mới
sáng tạo. Các doanh nghiệp, cá nhân cũng được khuyến khích đưa tài sản trí tuệ
vào quản trị, đầu tư và khởi nghiệp.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh
Hùng, đây là bước chuyển quan trọng: từ “bảo vệ quyền” sang “tài sản hóa và
thương mại hóa”. Khi đó, trí tuệ sẽ thực sự trở thành công cụ cạnh tranh chiến
lược của doanh nghiệp và quốc gia. Ông lưu ý, tại nhiều nước phát triển, tài sản
trí tuệ và các giá trị vô hình đã chiếm tới 70-80% tổng tài sản.
Bài
toán định giá và câu chuyện AI
Một vấn đề được đặt ra là
ai sẽ định giá tài sản trí tuệ. Bộ trưởng giải thích: doanh nghiệp trước hết có
thể tự tính giá trị dựa trên chi phí nghiên cứu, sau đó nhờ tổ chức trung gian
thẩm định lại. Khi được định giá khách quan, tài sản này mới có thể mang trao đổi
trên thị trường.
Trong thảo luận, nhiều ý
kiến cũng băn khoăn về sản phẩm do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra. Một số đại biểu
đề nghị làm rõ việc công nhận quyền sở hữu với những sản phẩm này, trong bối cảnh
AI phát triển nhanh, mạnh. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng sản phẩm AI tự tạo
hoàn toàn sẽ không được bảo hộ, còn sản phẩm do con người dùng AI như công cụ hỗ
trợ thì vẫn được công nhận quyền sở hữu trí tuệ. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng
đang nghiên cứu để tiến tới xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo riêng.
Hướng
tới thị trường trí tuệ
Nếu được thông qua tại kỳ
họp Quốc hội cuối năm nay, luật sửa đổi sẽ tạo hành lang pháp lý để tài sản trí
tuệ trở thành động lực tăng trưởng kinh tế mới của Việt Nam. Đây không chỉ là
thay đổi về luật, mà còn là bước đi cần thiết để đất nước bắt kịp xu thế kinh tế
tri thức, nơi “chất xám” được ghi nhận giá trị.
Vũ Bình (Tổng hợp từ Vnexpress)